Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, İsveç Başbakanı Magdelena Andersson ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg‘in katıldığı dörtlü görüşmesi gerçekleştirildi.
NATO-Türkiye-İsveç-Finlandiya dörtlü görüşmesinin akabinde mutabakatların imza merasimi düzenlendi. Merasimde, Türkiye, İsveç ve Finlandiya ortasında Finlandiya ve İsveç’in NATO üyelik süreçleri hakkında üçlü memorandum imzalandı.
İsveç ve Finlandiya’dan terör konusunda işbirliği adımı
NATO Doruğu kapsamındaki dörtlü görüşmede İsveç ve Finlandiya’nın, terör örgütü PKK ile gayrette Türkiye’yle tam iş birliği içinde olma, PYD/YPG ve FETÖ’ye takviye sağlamama taahhüdünde bulunduğu belirtildi. Türkiye, İsveç ve Finlandiya ortak bildirisinden: “Finlandiya ve İsveç, tüm terör örgütlerinin Türkiye’ye karşı gerçekleştirdikleri hücumları açık ve net biçimde kınar.”
Bildirinin tam metni:
1. Bugün, NATO Genel Sekreterinin kolaylaştırıcılığında bir ortaya gelen Türkiye, Finlandiya ve İsveç’in temsilcileri müteakip konularda mutabık kalmışlardır.
2. NATO, müşterek savunma ve güvenliğin bölünmezliği prensipleriyle ortak bedellere dayalı bir İttifaktır. Türkiye, Finlandiya ve İsveç Washington Antlaşması’nda belirtilen prensiplere ve kıymetlere bağlılıklarını söz ederler.
3. İttifakın en temel ögelerinden biri üye devletlerin ulusal güvenliğinin yanısıra milletlerarası barış ve istikrara direkt tehdit teşkil eden terörizmin tüm biçim ve tezahürleriyle çabada tam dayanışma ve işbirliğidir.
4. Müstakbel NATO Müttefikleri olarak Finlandiya ve İsveç, ulusal güvenliğine yönelik tüm tehditlere karşı Türkiye’ye tam takviye verirler. Bu çerçevede, Finlandiya ve İsveç, PYD/YPG ve Türkiye’de FETÖ olarak tanımlanan örgüte dayanak sağlamayacaklardır. Türkiye de ulusal güvenliklerine yönelik tüm tehditlere karşı Finlandiya ve İsveç’e tam takviye verir. Finlandiya ve İsveç terörizmi tüm biçim ve tezahürleriyle en kuvvetli halde reddeder ve kınar. Finlandiya ve İsveç, tüm terör örgütlerinin Türkiye’ye karşı gerçekleştirdikleri atakları açık ve net biçimde kınar, Türkiye’yle ve mağdurların aileleriyle en derin dayanışma hislerini tabir eder.
5. Finlandiya ve İsveç, PKK’nın yasaklanmış bir terör örgütü olduğunu teyit eder. Finlandiya ve İsveç, PKK ve öbür tüm terörist örgütlerin, bunların uzantılarının faaliyetleri ile iltisaklı kuruluşlar ve paravan örgütler içerisinde yeralan yahut bu terör örgütleriyle teması bulunan şahısların faaliyetlerini engelleyeceklerini taahhüt eder. Türkiye, Finlandiya ve İsveç bu terör örgütlerinin faaliyetlerini engellemek gayesiyle ortalarındaki işbirliğini artırmaya karar vermişlerdir. Finlandiya ve İsveç, bu terör örgütlerinin emellerini reddeder.
6. Buna ilaveten, Finlandiya 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe giren Ceza Yasası’nda yaptığı bir dizi değişiklikle cezalandırılabilir terör hataları kapsamına yeni faaliyetler eklemiştir. 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe giren bu son değişikliklerle terörist kümelerin faaliyetlerine iştirak cürmünün kapsamı genişletilmiştir. Tıpkı vakitte, kamusal alanda terörizmi tahrik aksiyonları farklı bir kabahat olarak cezalandırılmıştır. İsveç, yeni ve daha faal bir Terör Cürümleri Kanunu’nun 1 Temmuz itibariyle yürürlüğe gireceğini ve hükümetin terörle çaba mevzuatını daha da tahkim edeceğini teyit eder.
7. Türkiye, Finlandiya ve İsveç ortalarında artık hiçbir ulusal silah ambargosu bulunmadığını teyit ederler. İsveç, NATO Müttefiklerine yönelik olarak silah ihracatına ait ulusal mevzuatını tadil etmektedir. Gelecekte, Finlandiya ve İsveç’ten yapılacak savunma sanayii ihracatı Müttefik dayanışmasına ve Washington Anlaşması’nın 3. Maddesi’nin ruhuna ve lafzına uygun biçimde yürütülecektir.
8. Türkiye, Finlandiya ve İsveç bugünkü görüşmelerden sonra müteakip somut adımları atacaklarını taahhüt ederler:
9. Bu adımların hayata geçirilmesi için, Türkiye, Finlandiya ve İsveç Dışişleri, İçişleri ve Adalet Bakanlıkları, İstihbarat Servisleri ve Güvenlik Kurumlarından uzmanların iştirakiyle bir Daimi Ortak Sistem tesis edeceklerdir. Daimi Ortak Sistem öteki ülkelerin iştirakine açık olacaktır.
10. Türkiye, NATO’nun Açık Kapı siyasetine uzun vakittir devam eden dayanağını teyit eder ve Madrid Zirvesi’nde Finlandiya ve İsveç’in NATO üyesi olmak üzere davet edilmelerine dayanağını tabir eder.
* Terörizmle, örgütlü hatalar ve öbür ortak sınamalarla gayrette mutabakat temelinde işbirliğini geliştirmek için kolluk kuvvetlerini ve istihbarat kuruluşlarını da içeren her seviyede hükümetlerarası yapılandırılmış bir diyalog ve işbirliği sistemi tesis edeceklerdir.
* Finlandiya ve İsveç, ilgili NATO evraklarının ve siyasetlerinin kararlarıyla uyumlu biçimde terörizmle çabayı kararlılık ve azim içinde yürütecek ve lokal mevzuatlarını bu doğrultuda güçlendirmeye yönelik gerekli tüm adımları atacaklardır.
* Finlandiya ve İsveç, Avrupa İade Sözleşmesi’yle uyumlu biçimde, Türkiye tarafından sağlanan bilgi, kanıt ve istihbaratı dikkate alarak Türkiye’nin terör zanlılarına dair hudut dışı yahut iade taleplerini acilen ve bütün boyutlarıyla sürece koyacak ve Türkiye’yle iade ve güvenlik işbirliğini geliştirmek için gerekli ikili ahdî düzenlemeler yapacaklardır.
* Finlandiya ve İsveç, 5. paragrafta kayıt altına alındığı çerçevede, PKK terör örgütünün ve bütün uzantıları ile iltisaklı kuruluşlarının ve paravan örgütlerinin para toplama ve eleman devşirme faaliyetlerine yönelik soruşturma başlatacak ve bunları yasaklayacaklardır.
* Türkiye, Finlandiya ve İsveç dezenformasyonla çaba edeceklerini taahhüt edecek ve maddelerinin, Türkiye’ye yönelik şiddeti kışkırtan faaliyetler dahil olmak üzere, terör örgütlerinin propagandası maksadıyla istismar edilmesini engelleyeceklerdir.
* Finlandiya ve İsveç, silah ihracatına dair mevzuatlarının Müttefiklere yönelik yeni taahhütleri mümkün kılmasını ve NATO’daki üyelik statüleriyle mütenasip olmasını temin edeceklerdir.
* Finlandiya ve İsveç, Türkiye’nin askeri mobilite konusundaki PESCO projesine iştiraki dahil olmak üzere, Türkiye ve başka AB üyesi olmayan Müttefiklerin Avrupa Birliği’nin Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası’nın mevcut ve müstakbel teşebbüslerine mümkün olan en geniş biçimde dahil edilmesine dayanak vereceklerdir.
Finlandiya’dan açıklama: Tasalar ciddiye alındı
Finlandiya Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan yazılı açıklamada, “Dışişleri Bakanlarımız, Türkiye’nin bu hafta Madrid Tepesi’nde Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üye olmasını destekleyeceğini teyit eden üçlü bir momerandum imzaladılar” sözleri kullanılarak, “Türkiye, geçtiğimiz haftalarda terör tehdidi konusundaki tasalarını lisana getirdi. Finlandiya bu kaygıları ciddiye almıştır. Finlandiya, terörizmin tüm biçimlerini ve tezahürlerini kınıyor” denildi.
4’lü tepe sonrası birinci açıklama Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö‘dan geldi. Niinistö yaptığı açıklamada, “NATO Tepesi öncesi Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve İsveç Başbakanı Magdalena Andersson ile NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in takviyesi ile kapsamlı bir görüşme gerçekleştirdi. Uzlaşı Mutabakatı, Finlandiya, İsveç ve Türkiye’nin birbirlerinin güvenlik tehditlerine karşı birbirlerine tam takviye verme konusunda taahhüt verdi. Biz NATO müttefiki olurken bu taahhüt daha da güçlendirilecek” tabirlerini kullandı.
İsveç: Çok uzun bir toplantıydı
İsveç Başbakanı Magdalena Andersson: “İsveç, Türkiye ve Finlandiya olarak bir mutabakata vardık, bu da Türkiye’nin artık NATO’da davetli statüsü aldığımızı kabul ettiği manasına geliyor. Çok uzun bir toplantıydı. Terörle gayret alanındaki önlemleri sıkılaştıracağız” dedi.
Stoltenberg: Memnuniyet duyduk
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya iştirak için Türkiye ile mutabakata vardığını, Türkiye’nin tasalarının giderileceğini söyledi. NATO ülkelerinin önderlerinin yarın İsveç ve Finlandiya’yı NATO’ya katılmaya davet için karar alacağını bildiren Stoltenberg, Türkiye, Finlandiya ve İsveç ortasında imzalanan üçlü memorandumdan memnuniyet duyduğunu belirtti.
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, Finlandiya ve İsveç’in terörle çabada Türkiye’yle birlikte çalışacağını ve dayanışma göstereceğini belirtti.
Stoltenberg, “Türkiye’nin dertlerini gideren bir muahededir bu. PKK terör örgütü üzere örgütlerden Türkiye, uzun bir devir muzdarip olmuştur. İsveç, Türkiye ve Finlandiya hükümetleri bir muahedeye varmışlardır. İsveç ve Finlandiya, terör örgütleriyle gayret etme konusunda Türkiye ile muahedeye varmışlardır” sözlerini kullandı.
Stoltenberg şöyle devam etti: “Şu anda olan tahminen aslında bugüne kadar olabilecek en süratli süreç olmuştur. Üyeliğe müracaatın akabinde bu kadar süratli kabul edilmesi hayal olabilirdi. Putin’in açıklamaları var. Geçtiğimiz aralık ayında Putin, NATO’yla imzalanmak üzere güvenlik kontratlarını ele almıştı. NATO’nun gelişmesini istemiyordu. Putin artık daha fazla NATO üyesini hududunda görecek. Üyelikleri Meclis’in kararına nazaran olacaktır. Çalışmaları başladı ama bununla ilgili bir kelam veremem.
‘Ambargolar kalkacak’
Her ulusun kendi yolunu seçme hakkı vardır ve egemenliklerine hürmet duymak zorundasınız. Biz yıllardır İsveç ve Finlandiya’nın kararlarına hürmet duyduk. Üye olmak istediklerini söylediklerinde NATO’nun kapılarının açık olduğunu ilettik. Bu da Putin’in başarmak istediğinin tam aykırısı olmuştur. Bu kararın hakikat olduğunu düşünüyorum. Ve bizim güvenliğimizi güçlendireceğini düşünüyorum. Burada öteki bir silahlara yönelik atıfta bulunmuyor. İsveç yahut Finlandiya’nın artık Türkiye’ye karşı bir ambargoları olmayacak. Bu değerli bir adım. Zira ülkelerin birbirine karşı ambargoları olmamaları gerekir.”
#Canlı: NATO-Türkiye-İsveç-Finlandiya dörtlü görüşmesinin ardından anlaşmaların imza töreni düzenleniyor https://t.co/rnKLeGNWsv
— AA Canlı (@AACanli) June 28, 2022
Görüşmede, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lideri Fahrettin Altun, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve MİT Lideri Hakan Fidan da hazır bulunmuştu.
Fin basınından ‘mutabakat’ yorumu
Finlandiya basını, Madrid’deki dörtlü Tepe devam ederken Türkiye, İsveç ve Finlandiya’nın Ankara’nın telaşlarıyla ilgili ortak bir mutabakat metni hazırlayacağını duyurmuştu.
‘Biz kuru laf istemiyoruz’
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 4’lü tepe için Madrid’e gitmeden evvel Ankara Esenboğa Havalimanı’nda açıklamalarda bulunmuştu. Erdoğan, “Finlandiya Cumhurbaşkanı öbür taraftan İsveç Başbakanı birlikte bu dörtlü görüşmeyi yapıp hangi noktaya geldiklerini göreceğiz. Biz doğal kuru laf istemiyoruz, biz sonuç istiyoruz. Artık biz orta alanda top çevirmekten bıktık. Şu an prestijiyle da bunlar laf üretiyorlar, konuşuyorlar, tıpkı günün akşamı İsveç devlet televizyonunda bakıyorsunuz bu terörist başlarından bir tanesi çıkmış orada söyleşi yapıyor. Bu söyleşide de bize veriyor veriştiriyor. Öbür tarafta ne diyor İsveç yöneticileri; biz şu anda bunları terörist olarak bir taraftan kabul etmiyoruz diyorlar, öbür taraftan Stockholm caddelerinde yürüyüş yapıyorlar, yürüyüşü yaparken İsveç polisinin denetimi, kontrolü bunların üzerinde ve bu halde bu yürüyüşler yaptırılıyor” demişti.
Ne olmuştu?
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, İspanya’nın mesken sahipliğinde gerçekleştirilecek olan NATO Önderler Doruğu için bugün ülkenin başşehri Madrid’e gitmişti.
Zirve öncesinde NATO üyeliği bahsiyle aylardır gündemde olan İsveç ve Finlandiya ülkelerinin başkanlarıyla bir ortaya gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye’nin güvenlik tasalarını yinelemesi bekleniyordu. Sözkonusu toplantı NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg‘in önerisi üzerine düzenlendi.
Stoltenberg, toplantı öncesi yaptığı açıklamada, iki ülkenin NATO üyeliği konusunda ilerleme kaydedilmesini umduklarını tabir etmişti.
Erdoğan, Madrid’e giderken Ankara Esenboğa Havalimanı’nda yaptığı açıklamalarda sözkonusu toplantıya ait, “Bizim tutumumuz herkesin malumu” diyerek NATO müttefiklerine 5’inci unsur çıkışı yapmıştı.