Seray Şahinler Bir yanda kadim geleneklerden beslenen, yarım asırlık sanat serüveninde kendi mitlerini oluşturan tablolarıyla Muzaffer Akyol; öbür yanda tıpkı müziği üzere köklerden ilhamla yesyeni bir lisanın tezahürü olan yün dokuma halıları ve seramik heykelleriyle Gaye Su Akyol. Baba kızın yepisyeni işlerini buluşturan Akfen Holding’in sanat platformu Loft Art’ta gerçekleşen “İtaatsiz Kökler-Ölmez Ağacı Direniyor” standı, birebir ırmaktan beslenen, geçmişin gücüyle, mitolojisiyle fantastik bir dünya kuruyor. Her ikisi de hakikatin peşinde. Stant birebir kaynaktan beslenerek filizlenen bir hayat ırmağının kolları üzere. Birbirinden farklı üzere duran ama organik bir bağla birbirine tutunan bu diyaloğu baba-kızdan dinledik…
Sizi uzun vakittir birlikte izlemek istiyorduk. “İtaatsiz Kökler-Ölmez Ağacı Direniyor”un serüveni nasıl başladı?
Gaye Su Akyol: Son birkaç yılın getirdiği, içinde yaşadığımız kuralların, birebir vakitte dünya ölçeğindeki tuhaf bir devrin bizde yarattığı tezahürler diyebiliriz bu stant için. Tıpkı alanda organik formda birbirine dokunan, birbiriyle konuşan iki farklı kökün ve öykünün oluşu çok hoş. Ortak lisana duyduğumuz ilgiyi ve saygıyı değişik kıssalarda ve kendi mana bütünlüğünde pahalandırmak istedim. Tarih boyunca ayakta kalmış el dokuması, yün halı fikrini alıp kendi fantastik öyküm üzerinden anlatma fikrinin nasıl olacağı üzerinden yola çıktım. Ben o fantastik dünyayı klâsik sanatla buluşturmak istedim. Gerisinde o kadim bilgiye sahip olan bayanların da ismi var. Bunun bir bayan kolektifi olma fikri de hoş.
Kadim olanla direkt kol kola olan ancak ondan beslenen yesyeni bir lisan ve dünya arayışı kelam konusu. Nesiller ortasındaki yaklaşıma da şahit oluyoruz ancak ırmağın kolları daima birleşiyor…
Muzaffer Akyol: İki sanatçı kişiliğin özgün bir anlayıştan yola çıkarak ürettiklerini izleyiciyle paylaşıyoruz stantta. Yapıtlara tek tek baktığımızda püfür püfür Anadolu koktuklarını görüyoruz. Dünyanın neresine gidersek gidelim bu yapıtları Anadolulu bir sanatkarın yaptığı sözüyle karşılaşırız. Zira kadim yaşanmışlıklar var burada. Anadolu kültürünün kendine ilişkin birtakım motifleri, renk ve telaffuzları vardır. Biz var olanı deforme etmeden lakin yeni bir anlayışı da içine katıp sentez yaparak renk ve biçimde bu hislere tercüman olmak istedik. Her ilmiğin bildirisi vardır; birer hasrettir, aşktır, bekleyiştir, umuttur ve sevdadır.
Bizim bitmeyen öykümüz yani…
Muzaffer Akyol: Bizim seyahatimiz sanat seyahati. Sanat ismi konmamış, dünyanın en büyük okyanusudur. Bu okyanusta sanatçı kendine ilişkin teknesinde yol alır. Ve kürekleri o denli ahım şahım değildir. Kibrit çöpleri kadar şık ve kırılgandır. Sanatın sorumluluğunu ve kıymetini üstlenen birer birey olarak; bu ülkenin sanatkarları olarak bu sorumluluğu çok ciddiye aldık. Bu hedefle sanat yapıyoruz. İnsanlık ailesine iletilerimizi gönderiyoruz. Stant de birbiriyle temas hâlinde.
Gaye Su Akyol: Çağlar, kuşaklar ve kültürler ortası bir anlatı kelam konusu. Yüzünü toplumsal sorunlara dönmüş, yaşadığı çağın politik, ekonomik, sosyolojik sorunlarına gözlerini yummayan işler var. O manada vakitsiz olmasının bir nedeni bu. Yaşadığımız vaktin şahidi olmasının ötesinde yüzyıllar boyunca olagelmiş acıları da görüyoruz burada. Geçmişten günümüze acılarla birlikte son birkaç yılın kederleri de var, koronavirüs üzere. Hem coğrafyanın getirdiği sevinci ve ıstırabı hem birkaç senede yaşananları okuyabilirsiniz. Doğal 10 senede yeterlice ayyuka çıkan bayanlara yönelik cinskırım; vücut üzerinden işlenen kıyımlar ve vahim cinayetler, çaresiz hisseden milyonlarca bayanın ve insanın kelamı de işlerime yansıyor. Yapıtların ismine baktığımızda da bunu görebilirsiniz. Gerçek manasında hassasiyeti olan herkes uğraş ediyor; ben ve babam da sazımızla, sözümüzle, işlerimizle buradayız.
Siz tıpkı vakitte Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun öğrencisisiniz. Onun Anadolu ilhamını da tadıyoruz bu tablolarda… Kimi işlerinize ismini de veren bu kadim geleneklerden nasıl besleniyorsunuz?
Muzaffer Akyol: Binlerce yıllık uygarlıkların yaşandığı coğrafyada olmanın artıları. Bir kaideyle: Kâfi ki farkında ol. Köklerinin, kadim geleneklerin ne olduğunu anlamaya; nasıl bir şey olduğunu görmeye kendini yönlendir. Yaşanmışlık aynasında kendini izlemek üzere bir şey bu. Gaye Su da o denli. Kendi kökleriyle; Anadolu ironisinin hamuruyla yeni şeyler yapıyor. Sanatçı çağının şahididir, vazifelidir ve statükoya karşıdır. Sanatçı evvel yakın etrafındakileri sonra kainatta olup bitenleri görmek ve kıymetlendirmek zorundadır. Biz sorumlulukla bu toprakların yaşanmışlıklarına da parmak bastık. Yaşanmışlıkların yarına kalması ismine ürettik. Teknemizde sanatımızı manipüle etmeden, dürüst ve etik anlayışla yolumuza devam ediyoruz.
Sergideki işlerin tamamı 2020-2022 ortasında üretilmiş işlerden oluşuyor. Pandemi devri sizin için çok verimli geçmiş olmalı. Nasıl geçti bu üç yıl?
Muzaffer Akyol: Asaletsiz bir salgının kurbanı olmamak için bir korunma güdüsüyle Bodrum’a kaçtım. Orada bir atölyem oldu. Kalabalıktan arındım. Yaşamanın hoş şey olacağını, şayet yaşıyorsam da bir şeyler üretmem gerektiğini biliyordum. Bu inanç ve anlayışla korunma ismine gittiğim atölyede geçmişin aynasında gördüm kendimi. Nelerle yüzleştiğimi fark ettim. O yüzleştiklerimi fotoğrafın lisanıyla, pentürle anlattım. Örneğin korona denen belanın insanlık ailesini nasıl perişan ettiğini gördüm ve bunu da fotoğrafıma yansıttım. Binlerce yıldır var olan ancak yok edilen zeytin ağaçlarını da…
‘Babamın boyalarıyla fotoğraflar yapardım’
Siz sanatın, fotoğrafın içine doğdunuz. Muzaffer Akyol üzere çok istikametli bir ressamın kızısınız. Elbette kendi sanat anlayışınız diğer bir telaffuz ve form etrafında şekilleniyor lakin bu kökler hayatınızı ve sanatınız nasıl besledi?
Gaye Su Akyol: Çok uzun bir mühlet herkesin babasının konuta geç geldiğini, hepsinin bir atölyesi olduğunu sanıyordum. İlkokulda bir arkadaşım “Saat 7’de babam gelecek,” deyince bunun bu türlü olmadığını gördüm. Babamın yokluğunun tesirlerini de 30’lu yaşlarımda fark ettim aslında. Babam yoktu lakin vardı. Yapıtlarıyla, yarattığı personayla ve gölgesiyle vardı daima. Konutta canım sıkıldıkça babamın boyalarıyla kartona fotoğraflar yapıyordum. Babamın stant açılışlarını, onun arkadaşıyla sohbetlerimi hiç unutamıyorum doğal. 5. sınıf mezuniyetimden sonra babam “Gel, seni çok değerli birisiyle tanıştıracağım” dedi. Kuzguncuk’ta Can Yücel ile tanıştım. Bana birkaç soru sordu, sevdi okşadı. O anılar daima aklımda. Çok isim vardı natürel; Avni Arbaş, Yusuf Katipoğlu. Tuncel Kurtiz, benim mentorumdu. Daima gerçek vakitlerde bana gerçek müdahalelerde bulunmuştu.
Muzaffer Akyol: Gaye’nin küçük minnacık olduğu, oyunlar oynadığı stantlarda gazeteciler de vardı. Ben yıllarca öğretmenlik yaptım, öğrenci yetiştirdim. Düzgün bir gözlemciyimdir ve çocuk psikolojisini çok güzel bilirim. Gaye çok farklı bir karakterdi, algısı çok yüksekti, Gördüğü bir şeyi çok yeterli etüd edebiliyor duyduğunu ise çabucak ezberliyordu. Durmadan çizerdi.